Öğrenme Öğretme Sürecinde Araç Geliştirme
Öğretimsel amaçlara daha kolay ulaşabilmeyi sağlayan iletişim araçlarına öğretim araçları denir. Öğretim araçlarının temel amacı, verilmek istenilen mesajları alıcı konumundaki öğrencilere en doğru, en anlaşılır ve en somut yoldan ulaştırabilmektir.
Ayrıca,
• Bilgi akışını hızlandırma
• Bireysel ya da grupla çalışma imkânı sunma
• Öğretim ortamını zenginleştirme
• Öğrenme ortamını eğlenceli, zevkli hale getirme
• Öğrenciler arası etkileşimi arttırma
• Öğrencilere öğrenilenler üzerinde uygulama yapma fırsatı verme gibi amaçlarla kullanılır.
Materyal Tasarlama Süreci
Materyal tasarlama süreci aşağıdaki gibi gerçekleşir;
1. Öncelikle hedef ve hedefin bağlı olduğu alan belirlenir.
2. Öğrencilerin özellikleri belirlenir. Bu aşamada hazır bulunuşluk düzeyleri, bireysel ve sosyal özellikler, öğrenme stilleri ve zekâ alanları dikkate alınır
3. İçerik analizi yapılır. İçerik ve araçla ilgili özellikler oluşturulur. Materyal bu özelliklere uygun olarak hazırlanır.
4. Uygulama ve değerlendirme yapılır.
Öğretim Materyali Hazırlama İlkeleri
1. Hedef Davranış İlkesi:
Kullanılacak araç, hedeflere ulaştıracak özellikte olmalıdır.
2. Öğrenciye Uygunluk:
Kullanılacak araç, öğrencilerin özelliklerine uygun olmalıdır.
3. Anlamlılık:
Bir araç gereç anlamlı olduğu sürece öğrenilmesi kolaydır.
4. Bilinenden Başlama:
Eğitim öğretim çalışmaları somuttan soyuta, basitten karmaşığa ve bilinenden bilinmeyene düzenlenmelidir.
5. Çok Örnek:
Kavram, ilke ve genellemeler çok sayıda örnekle sunulmalıdır.
6. Görelik:
Resim ve şekiller herkes tarafından farklı şekilde algılanmayacak, birbirinden ayırt edilebilecek şekilde hazırlanmalıdır.
7. Seçicilik:
Öğretim materyallerinde önemli görülen unsurlar, daha çok dikkat çekecek şekilde yerleştirilmelidir.
8. Tamamlama:
Bazen bir olay veya nesnenin tümünü değil, bir kısmını vermek yeterli olabilir. Materyallerin bu özelliğe göre düzenlenmesidir.
9. Fonun Anlamlığı:
Materyaller düzenlenirken mesaja uygun bir biçimde figüre anlam katacak fonlara yer verilmelidir.
10. Kapalılık:
Özellikle iki boyutlu figürler başta olmak üzere şekiller belirgin olmalı, açık veya yarım bıra-kılmamalıdır.
11. Birleştiricilik:
Birbirine benzer ve yakın olan nesne ve olaylar daha kolay hatırlanır. Materyallerin bu özelliğe göre düzenlenmesidir.
12. Değişmezlik:
Özelliklerini önceden bildiğimiz nesnelerin algılama işleminde çoğu özelliklerini sürdürmesi, hatırlanmasıdır.
13. Derinlik:
Doğadaki nesneler bize yakın olduğunda gerçek boyutuyla görünürken bizden uzaklaştıkça küçülür ve renkleri soluyor gibi olur. Buna derinlik denir. Materyallerde derinliğe dikkat edilmelidir.
14. Yenilik:
İzlenmekte olan, görüntülerde yer alan ögelere yeni ögeler eklenmesidir.
15. Basitlik:
Dikkatin yönetilmesinde bilinenle yeni olan, basitle karışık olan, belirginle belirgin olmayan arasında bir denge olmasıdır.
Materyal Seçimini Etkileyen Faktörler
Öğretim amaçlarına ulaşmayı kolaylaştıran öğretim araçlarının seçimini etkileyen birçok faktör bulunmaktadır.
Öğretmenler, materyal seçerken veya hazırlarken,
1. Öğretim hedeflerini
2. Öğretim yöntem ve tekniklerini
3. Aktarılacak bilgi türünü (olgu, kavram, ilke)
4. Öğrencilerin özelliklerini (öğrenme stilleri, seviyeleri vb.)
5. Kendi bilgi, tutum ve becerilerini
6. Öğretim ortamının fiziksel koşullarını ve öğrenci sayılarını
7. Sahip olunan maddi imkânları
8. Araçların kullanışlılığını ve güvenilirliğini dikkate almalıdırlar.
Materyal Seçiminde/Hazırlanmasında Dikkat Edilmesi Gereken Özellikler
Farklı durumlarda farklı materyallerin kullanılması gerekir. Kullanılacak bu materyallerin seçiminde aşağıdaki hususlar dikkate alınmalıdır. Materyaller;
1. Basit, sade ve anlaşılır olmalıdır.
2. Dersin veya konunun amaçlarına uygun olmalıdır.
3. Konuyla ilgili tüm bilgileri değil, önemli ve özet bilgileri içermelidir.
4. Görsel ögeler önemli noktaları vurgulamalı, aşırı kullanımdan kaçınılmalıdır.
5. Kullanılan yazılı metinler ve görsel işitsel öğeler öğrencilerin seviyelerine uygun olmalıdır.
6. Öğrenciye alıştırma ve uygulama imkânı vermelidir.
7. Gerçek yaşamla bağlantılı olmalıdır.
8. Öğrencilerin erişimine ve kullanımına açık olmalıdır.
9. Sadece öğretmenin değil, öğrencilerin de kullanabileceği düzeyde basit olmalıdır.
10. Birden fazla kullanıma uygun olmalıdır. Bir defalık kullanımda zarar görmemelidir.
11. Kolaylıkla ulaşılabilir ve yenilenebilir olmalıdır
Öğretimsel amaçlara daha kolay ulaşabilmeyi sağlayan iletişim araçlarına öğretim araçları denir. Öğretim araçlarının temel amacı, verilmek istenilen mesajları alıcı konumundaki öğrencilere en doğru, en anlaşılır ve en somut yoldan ulaştırabilmektir.
Ayrıca,
• Bilgi akışını hızlandırma
• Bireysel ya da grupla çalışma imkânı sunma
• Öğretim ortamını zenginleştirme
• Öğrenme ortamını eğlenceli, zevkli hale getirme
• Öğrenciler arası etkileşimi arttırma
• Öğrencilere öğrenilenler üzerinde uygulama yapma fırsatı verme gibi amaçlarla kullanılır.
Materyal Tasarlama Süreci
Materyal tasarlama süreci aşağıdaki gibi gerçekleşir;
1. Öncelikle hedef ve hedefin bağlı olduğu alan belirlenir.
2. Öğrencilerin özellikleri belirlenir. Bu aşamada hazır bulunuşluk düzeyleri, bireysel ve sosyal özellikler, öğrenme stilleri ve zekâ alanları dikkate alınır
3. İçerik analizi yapılır. İçerik ve araçla ilgili özellikler oluşturulur. Materyal bu özelliklere uygun olarak hazırlanır.
4. Uygulama ve değerlendirme yapılır.
Öğretim Materyali Hazırlama İlkeleri
1. Hedef Davranış İlkesi:
Kullanılacak araç, hedeflere ulaştıracak özellikte olmalıdır.
2. Öğrenciye Uygunluk:
Kullanılacak araç, öğrencilerin özelliklerine uygun olmalıdır.
3. Anlamlılık:
Bir araç gereç anlamlı olduğu sürece öğrenilmesi kolaydır.
4. Bilinenden Başlama:
Eğitim öğretim çalışmaları somuttan soyuta, basitten karmaşığa ve bilinenden bilinmeyene düzenlenmelidir.
5. Çok Örnek:
Kavram, ilke ve genellemeler çok sayıda örnekle sunulmalıdır.
6. Görelik:
Resim ve şekiller herkes tarafından farklı şekilde algılanmayacak, birbirinden ayırt edilebilecek şekilde hazırlanmalıdır.
7. Seçicilik:
Öğretim materyallerinde önemli görülen unsurlar, daha çok dikkat çekecek şekilde yerleştirilmelidir.
8. Tamamlama:
Bazen bir olay veya nesnenin tümünü değil, bir kısmını vermek yeterli olabilir. Materyallerin bu özelliğe göre düzenlenmesidir.
9. Fonun Anlamlığı:
Materyaller düzenlenirken mesaja uygun bir biçimde figüre anlam katacak fonlara yer verilmelidir.
10. Kapalılık:
Özellikle iki boyutlu figürler başta olmak üzere şekiller belirgin olmalı, açık veya yarım bıra-kılmamalıdır.
11. Birleştiricilik:
Birbirine benzer ve yakın olan nesne ve olaylar daha kolay hatırlanır. Materyallerin bu özelliğe göre düzenlenmesidir.
12. Değişmezlik:
Özelliklerini önceden bildiğimiz nesnelerin algılama işleminde çoğu özelliklerini sürdürmesi, hatırlanmasıdır.
13. Derinlik:
Doğadaki nesneler bize yakın olduğunda gerçek boyutuyla görünürken bizden uzaklaştıkça küçülür ve renkleri soluyor gibi olur. Buna derinlik denir. Materyallerde derinliğe dikkat edilmelidir.
14. Yenilik:
İzlenmekte olan, görüntülerde yer alan ögelere yeni ögeler eklenmesidir.
15. Basitlik:
Dikkatin yönetilmesinde bilinenle yeni olan, basitle karışık olan, belirginle belirgin olmayan arasında bir denge olmasıdır.
Materyal Seçimini Etkileyen Faktörler
Öğretim amaçlarına ulaşmayı kolaylaştıran öğretim araçlarının seçimini etkileyen birçok faktör bulunmaktadır.
Öğretmenler, materyal seçerken veya hazırlarken,
1. Öğretim hedeflerini
2. Öğretim yöntem ve tekniklerini
3. Aktarılacak bilgi türünü (olgu, kavram, ilke)
4. Öğrencilerin özelliklerini (öğrenme stilleri, seviyeleri vb.)
5. Kendi bilgi, tutum ve becerilerini
6. Öğretim ortamının fiziksel koşullarını ve öğrenci sayılarını
7. Sahip olunan maddi imkânları
8. Araçların kullanışlılığını ve güvenilirliğini dikkate almalıdırlar.
Materyal Seçiminde/Hazırlanmasında Dikkat Edilmesi Gereken Özellikler
Farklı durumlarda farklı materyallerin kullanılması gerekir. Kullanılacak bu materyallerin seçiminde aşağıdaki hususlar dikkate alınmalıdır. Materyaller;
1. Basit, sade ve anlaşılır olmalıdır.
2. Dersin veya konunun amaçlarına uygun olmalıdır.
3. Konuyla ilgili tüm bilgileri değil, önemli ve özet bilgileri içermelidir.
4. Görsel ögeler önemli noktaları vurgulamalı, aşırı kullanımdan kaçınılmalıdır.
5. Kullanılan yazılı metinler ve görsel işitsel öğeler öğrencilerin seviyelerine uygun olmalıdır.
6. Öğrenciye alıştırma ve uygulama imkânı vermelidir.
7. Gerçek yaşamla bağlantılı olmalıdır.
8. Öğrencilerin erişimine ve kullanımına açık olmalıdır.
9. Sadece öğretmenin değil, öğrencilerin de kullanabileceği düzeyde basit olmalıdır.
10. Birden fazla kullanıma uygun olmalıdır. Bir defalık kullanımda zarar görmemelidir.
11. Kolaylıkla ulaşılabilir ve yenilenebilir olmalıdır